HARİTAYI TANIYORUM
Harita Nedir?
Yeryüzünün tamamının ya da bir kısmının kuşbakışı görüntüsünün belirli bir oranda küçültülerek (ölçek) bir düzleme çizilmesine harita denir.
Bir çizimin harita olabilmesi için;
- Kuşbakışı görüntü
- Ölçek (belirli oranda küçültme)
- Bir düzleme (kağıt, duvar, pano vs..) aktarma gereklidir.
Ölçek Çeşitleri
1- Kesir Ölçek: Küçültme oranının matematiksel olarak ifade edildiği ölçek çeşididir.
1:2.200.000 ya da 1/2.200.000 gibi
2- Çizgi Ölçek:
Küçültme oranı 1’er cm’lik şeritler halinde km biriminden ifade edilen ölçek çşididir.
Her haritanın bir adı, başlığı vardır ve haritalar siyasi, fiziki, turizm, maden, nüfus, iklim vb.. gibi kullanım amacına özel olarak hazırlanmış olabilir.
Harita üzerinde kullanılan işaretlerin ne anlama geldiğini “harita işaretleri” ya da “lejant” adı verilen bölümden öğrenebiliriz.
FİZİKİ HARİTALAR ve YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
Belirli bir alandaki yeryüzü şekillerini (dağ, ova, akarsu) renklerle gösteren haritalara “fiziki harita” denir.
Fiziki haritalarda kullanılan renkler yeryüzü şekillerinin deniz seviyesinden yüksekliğini ifade eder. Lejant kısmında renklerin yükseklik değerlerini görebiliriz.
Fiziki haritalarda deniz seviyesi 0 metre olarak kabul edilir ve mavi renkler gösterilir. Mavi renk koyulaştıkça denizlerdeki derinlik artar. Deniz seviyesine yakın düzlükler yeşil ve tonlarıyla gösterilirken yükselti artıkça sarı ve kahverengi tonları kullanılır. Sarı renk platoları, kahverengi ise dağları gösterir.
Türkiye Fiziki Haritasını İncelediğimizde;
- Batıdan doğuya doğru ilerlediğimizde ortalama yükseltinin arttığını,
- Denize kıyısı olan bölgelerimizin yükseltisinin daha az olduğunu,
- Yükseltisi en az olan bölgenin Marmara Bölgesi iken yükseltisi en fazla olan bölgenin Doğu Anadolu bölgesi olduğunu görürüz.
FİZİKİ HARİTALARDAKİ YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
| YERYÜZÜ ŞEKLİ | AÇIKLAMA |
|---|---|
| ADA | Dört tarafı sularla çevrili kara parçası |
| YARIMADA | Üç tarafı sularla çevrili kara parçası |
| OVA | Deniz seviyesine yakın alçak düzlükler |
| PLATO | Akarsular tarafından derin yarılmış yüksek düzlükler |
| VADİ | Akarsuyun aktığı yatağını aşındırmasıyla oluşan yeryüzü şekli |
| AKARSU | Yağmur suları, dağlardaki kar ve buzların erimesiyle bir eğim boyunca akan sudur |
| KÖRFEZ – KOY | Denizin kara içindeki büyük girintisine körfez; küçük girintisine koy denir |
| DELTA OVASI | Akarsuyun taşıdığı verimli toprakları denize döküldüğü yerde biriktirerek oluşturduğu ovadır |
| BURUN | Karanın denize doğru yaptığı çıkıntıdır |
| FALEZ (Yalıyar) | Dalgaların karanın kıyısını aşındırmasıyla oluşan deniz kenarındaki yüksek kıyıdır |
Faydalı olması dileğimle…
Sosyal Bilgiler Öğretmeni Necati YALÇIN
11.12.2022
| 5.sınıf sosyal bilgiler haritayı tanıyorum özet kısaca fiziki harita nedir haritalarda ölçek çeşitleri lejant nedir kısaca fiziki haritalarda kullanılan renklerin anlamları kısaca türkiye fiziki haritası inceleme |
