Dünya’nın Neresindeyiz (Konu Özeti)

DÜNYA’NIN NERESİNDEYİZ?

COĞRAFİ KOORDİNAT SİSTEMİ

Dünya üzerinde herhangi bir yerin konumunu belirlemek için paralel ve meridyenlerden oluşan coğrafi koordinat sisteminden yararlanırız. Paralel ve meridyenler aslında gerçekte olmayan bilim insanları tarafından konum belirlemek ve hesaplama yapabilmek için var olduğu düşünülen hayali çizgilerdir.

GEOİD: Dünya’nın kutuplardan basık ekvator bölgesinden şişkin kendine özgü şekline “Geoid” adı verilir.

Paraleller (Enlem) ve Özellikleri:

• Başlangıç paraleli 0 derece ekvatordur ve en uzun paralel dairesidir. Dünya’yı kuzey ve güney olarak ikiye böler.
• 90 kuzeyde 90 güneyde olmak üzere toplam 180 tanedir.
• Dünya’nın şeklinden dolayı paralellerin uzunlukları ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır.
• İki paralel arası 111 km’dir.

ÖNEMLİ: Paralellerin artış derecelerine bakarak bir yerin kuzey ya da güney yarım kürede olduğunu anlayabiliriz.

Meridyenler (Boylam) ve Özellikleri:

• Bir kutup noktasından diğer kutup noktasına uzanan yarım dairelerdir ve paralelleri dik olarak keser
• Başlangıç meridyeni 0 derece Greenwich Gözlemevi’dir (İngiltere). Dünya’yı doğu ve batı olarak ikiye böler.
• 180 doğuda 180 batıda olmak üzere toplam 360 tanedir.
• Meridyenlerin uzunlukları aynıdır ama aralarındaki mesafe ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır.
• İki meridyen arasında 4 dakika vardır.

ÖNEMLİ: Meridyenlerin artış derecelerine bakarak bir yerin doğu ya da batı yarım kürede olduğunu anlayabiliriz.

Bilim insanları, uçaklar, denizciler, astronomi ile ilgilenenler paralel ve meridyenleri sıklıkla kullanırlar. Bizler de cep telefonlarımızla GPS uydularına bağlantı sağlayarak dünya üzerinde bulunduğumuz konumu paralel ve meridyenler ile ifade edebiliriz.

Coğrafi Konum

Bir ülkenin dünya üzerinde bulunduğu konuma o ülkenin coğrafi konumu denir. Coğrafi konum mutlak (matematiksel) ve göreceli (özel) olarak ikiye ayrılır.

Türkiye’nin Mutlak Konumu

Ülkemiz 26-45 doğu meridyenleri ile 36-42 kuzey paralelleri arasında yer almaktadır. Diğer bir ifadeyle ülkemiz ekvatorun kuzeyinde ve başlangıç meridyeninin doğusunda yer almaktadır.

Türkiye’nin mutlak konumunun sonuçları;

• Güneyi ile kuzeyi arasında 6 meridyen bulunur. Mesafe 6×111=666 km’dir
• Doğusu ile batısı arasında 19 paralel bulunur. 19×4=76 dk. zaman farkı vardır
• Kuzeye doğru gidildikçe ortalama sıcaklık düşer
• Kuzeyden esen rüzgarlar sıcaklığı düşürürken, güneyden esenler sıcaklığı artırır
• Dağların güney yamaçları daha çok ısınır (Bakı etkisi)
• Dört mevsim yaşanır

Türkiye’nin Özel Konumu

Ülkemiz Asya ve Avrupa kıtaları birbirine bağlayan bir köprü konumundadır. İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemiz bir yarımada şeklindedir.

Deniz kıyısında olan yerlerde ılıman Akdeniz iklimi görülürken batıdan doğuya doğru ortalama yükseltisi artar buna bağlı olarak iç kesimlerde sıcaklık düşer, karasal iklim görülür.

Ülkemiz yeraltı kaynakları bakımından zengindir. Petrol zengini ülkelere komşudur bu nedenle petrol-doğal gaz boru hattı üzerinde yer alır.

KITALAR ve OKYANUSLAR

Kıta: Dünya üzerindeki çevresi okyanuslar ile kaplı büyük kara parçalarına kıta denir.

Okyanus: Dünya üzerinde kıtalar arasındaki çukur alanları dolduran büyük su kütlelerine Okyanus denir.

• Kuzey yarım kürede karalar, güney yarım kürede okyanuslar geniş yer kaplar
• En büyük kıta Asya kıtasıdır
• En küçük kıta Okyanusya’dır
• Nüfusu en fazla kıta Asya’dır

---

Faydalı olması dileğimle…
Sosyal Bilgiler Öğretmeni Necati YALÇIN
01.01.2023

6.sınıf sosyal bilgiler dünyanın neresindeyiz özet paralellerin özellikleri kısaca meridyenlerin özellikleri kısaca coğrafi konum nedir mutlak konum ve özel konum türkiyenin özel konumu kısaca ülkemizin matematiksel konumu 6.sınıf kıtalar ve okyanuslar