AFETLER ve ÇEVRE SORUNLARI
Kısa sürede meydana gelen can ve mal kaybına neden olan deprem, sel, heyelan gibi olaylara doğal afet denir. Doğal afetleri çoğu zaman engellemek mümkün değildir ama öncesinde tedbir alınarak kayıplar en aza indirilebilir.
DOĞAL AFETLER
1. Deprem
Yeraltında fay (kırık) hatlarındaki hareketler, çökmeler ya da yanardağ patlamaları sonucunda oluşan sarsıntılara deprem denir.
Kısa sürede en fazla can ve mal kaybına neden olan doğal afettir. Depremde yaşanan kayıpların fazla olmasında insanların bilinçsiz faaliyetleri etkili olmaktadır. Engellemek mümkün değildir fakat deprem öncesi ve deprem sırasında alınacak tedbirler kayıpları azaltır.
Ülkemiz büyük ölçüde deprem kuşağında yer almaktadır. Depremin görülme ihtimalinin en az olduğu bölgemiz İç Anadolu; iller ise Karaman, Aksaray, Konya’dır.
2. Heyelan (Toprak Kayması)
Dağlardan kopan toprak kütlesinin aşağıya doğru sürüklenerek yolları ve evleri örtmesidir. Heyelan dağlık, bol yağışlı, toprağın killi (kaygan) olduğu yamaç yapısının bozulduğu yerlerde görülür. Ülkemizde en çok Karadeniz Bölgemizde yaşanır. Heyelanı azaltmak için bol ağaçlandırma yapmalı ve dik yamaçların altına konut yapılmamalıdır.
3. Sel
Aşırı yağışların etkisiyle akarsu ve dere yataklarının taşmasıdır. Her mevsim yağışlı Karadeniz bölgemizde, yerleşmenin yoğun olduğu Marmara bölgemizde görülmektedir. Sel felaketinden korunmak için dere yataklarına evler yapılmamalıdır.
4. Çığ
Dağlardan kopan kar kütlesinin aşağıya doğru sürüklenerek yolları ve yerleşim yerlerini örtmesidir. Dağlık ve kar yağışlı yerlerde görülür. Ülkemizde en çok Doğu Anadolu Bölgemizde yaşanır.
5. Orman Yangını
Yıldırım, yüksek sıcaklık ve insan ihmallerinden dolayı meydana gelir. En çok yaz mevsiminin sıcak ve kurak geçtiği Ege ve Akdeniz Bölgelerimizde görülür.
6. Erozyon
Toprağın verimli üst katmanının rüzgar ve yağmur suları ile taşınıp süpürülmesidir. Bitki örtüsünden yoksun arazide çok uzun zamanda gerçekleşir. Erozyon sonucunda toprak çoraklaşır, sertleşir, verimsizleşir. Tarım yapılamaz, bitki yetiştirilemez.
Ülkemizde erozyonun en fazla görüldüğü bölgelerimiz orman varlığının en az olduğu Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgesidir.
Erozyondan korunmak için;
- Ağaçlandırma yapılmalı
- Tarlalar eğimin tersi yönüne sürülmeli
- Eğimli yamaçlarda taraçalandırma yapılmalı
ÇEVRE SORUNLARI
1. Hava Kirliliği
Fosil yakıt kullanımı, fabrika bacaları (sanayi faaliyetleri), egzoz gazları hava kirliliğine neden olur. Büyük şehirlerde ve sanayinin geliştiği yerlerde hava kirliliği fazladır.
2. Su Kirliliği
Fabrikalardan atılan kirli sular, yağlar, kirli sular, gübreler temiz su kaynaklarımızı kirletir.
3. Toprak Kirliliği
Fabrikalardan atılan kirli sular, tarım ilaçları, aşrı gübreleme toprak kirliliğine neden olur
4. Gürültü Kirliliği
İnsan sağlığına zarar veren ve insanı rahatsız eden sesler gürültü kirliliğini oluşturur. Sanayi kuruluşları, iş makinaları, ulaşım araçları, yüksek sesli müzik yayını, kalabalık uğultusu gürültü kirliliğini oluşturur.
5. Küresel Isınma ve İklim Değişikliği
İnsan faaliyetleri sonucunda atmosfere yayılan gazların Dünyamızın etrafını sararak (sera etkisi) ortalama sıcaklığını artırmasına küresel ısınma denir. Küresel ısınma buzulların erimesine, mevsimlerin sıcaklık değerlerinin değişmesi gibi gezegenimizin doğal dengesini bozmaktadır. Bu durum tüm canlı yaşamını doğrudan etkilemektedir.
AFETLERİN İNSAN YAŞAMI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Afetler can ve mal kaybına neden olurken ülke ekonomisine de zarar vermektedir. Afet bölgelerinde ulaşım, eğitim gibi faaliyetler aksar. Barınma, yiyecek ve giyecek gibi temel ihtiyaçlar ortaya çıkar. Hızlıca yardım ulaştırmak ve ihtiyaçların karşılanması için koordinasyon, toplumsal yardımlaşma ve dayanışma önemlidir. Ayrıca afetler çeşitli türkü ve şiirlerimize konu olmuştur.
AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı)
Doğal afetlere müdahale için AFAD kurulmuştur. Görevi afetlere hazırlıklı olmak ve afet sırasında gerekli müdahalede bulunmaktır.
