2.Ünite: Kültür ve Miras5.SınıfSosyal Bilgiler

Tarihe Yolculuk (Konu Özeti)

Öne Çıkan Başlıklar
  • MEZOPOTAMYA'DA KURULAN UYGARLIKLAR
  • SÜMER UYGARLIĞI
  • BABİL UYGARLIĞI
  • ASUR UYGARLIĞI
  • ANADOLU'DA KURULAN UYGARLIKLAR
  • HİTİT UYGARLIĞI
  • URARTU UYGARLIĞI
  • FRİG UYGARLIĞI
  • LİDYA UYGARLIĞI
  • İYON UYGARLIĞI

TARİHE YOLCULUK

Günümüzden binlerce yıl önce Anadolu ve Mezopotamya’da kurulan uygarlıklar yaptıkları icad ve çalışmalarla günümüz medeniyetinin temelini oluşturmuşlardır.

Örnek: Sümerlilerin yazıyı, Lidyalıların parayı, Babillerin kanunları hazırlaması

MEZOPOTAMYA’DA KURULAN UYGARLIKLAR

Mezopotamya Neresidir?

Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan ve verimli topraklara sahip bölgenin adıdır.

1.Sümer Uygarlığı

  • Mezopotamya’da kurulan ilk uygarlıktır.
  • M.Ö.3200’lerde yazıyı (çivi yazısı) icat ettiler.
  • “Ziggurat” adı verilen büyük tapınaklar inşa ettiler. Zigguratların en alt katı depo, orta katı okul, en üst katı ise rasathane (gözlemevi) olarak kullanılıyordu.
  • Tekerleği icat ettiler. (Ulaşım)
  • Ay takvimini icat ettiler.

Sümerlerin yazıyı icat etmesiyle “Tarih Devirleri” (Tarih Bilimi) başlamış oldu.

Çivi Yazısı nedir? Nasıl yazılı?
ziggurat-nedir
Ziggurat adı verilen tapınak örnekleri bugün İran-Irak bölgesinde görülmektedir.

2.Babil Uygarlığı

  • Ünlü kral “Hammurabi” kendi adını taşıyan ve oldukça sert, kısasa kısas şeklinde kendi adını verdiği “Hammurabi Kanunlarını” hazırlamıştır.
  • Teraslarından suların aktığı “Asma Bahçeler” yapmışlardır.
  • “Babil Kulesi” ünlü eserleridir.
babilin-asma-bahceleri
Babil’in Asma Bahçeleri. Antik dünyanın yedi harikasından biri kabul edilmiştir. Günümüzde gerçek bir örneği bulunmamaktadır.

3.Asur Uygarlığı

  • Başkentleri Ninova’da dünyanın ilk kütüphanesini kurmuşlardır.
  • Ticaretle uğraşmışlardır.
  • Anadolu uygarlıklarına yazıyı öğretmişlerdir.
  • Anadolu’da “Karum” adını verdikleri ticaret merkezleri kurmuşlardır.

ANADOLU’DA KURULAN UYGARLIKLAR

1.Hitit Uygarlığı

  • Başkentleri Çorum yakınlarındaki “Hattuşaş” tır.
  • Mısırlılar ile savaşıp dünyanın ilk yazılı antlaşması olan “Kadeş Antlaşmasını” imzalamışlarıdır.
  • Yaşadıkları önemli olayları “Anal” (yıllık) adını verdikleri tabletlere yazmışlardır.
  • Çok tanrılı dinleri vardı. Meclislerine “Pankuş”, karliçelerine “Tavananna” adı verilirdi.

2.Urartu Uygarlığı

  • Van ili yakınlarından kurulan Urartuların başkenti “Tuşpa” dır.
  • Taş işçiliğinde ilerlemişlerdir. “Şamran” adını verdikleri sulama kanalları yapmışlardır.
  • “Urartu Kalesi” (Van Kalesi) günümüze kadar gelmiştir.
  • Madencilikte ilerlemişlerdir.

Urartu Kalesi (Van Kalesi). Merkez-Van

Urartu Uygarlığı tarafından yapılan Şamran Su Kanalı 51 km uzunluğunda ve halen tarımsal sulama amacıyla kullanılmaktadır.

3.Frig Uygarlığı

  • Ankara yakınlarında kuruldu. Başkentleri “Gordion” dur.
  • Ünlü kralları “Midas” tır.
  • Tarımı korumak için sert kanunlar yapmışlardır. Öküz öldürmenin, saban kırmanın cezası ölümdür. Bu durum tarıma ne kadar çok önem verdiklerini kanıtlar.
  • Çivi kullanmadan mobilyalar yapmışlardır.
  • “Fibula” adını verdikleri çengelli iğne, “Tapates” adı verilen dokuma halılar Frig uygarlığına aittir.
saban-nedir
Saban: Öküz, at gibi hayvanların arkasına yerleştirilerek toprağın işlendiği ilkel tarım aletidir.
fibula-cengelli-igne
Fibula: Çengelli iğne

4.Lidya Uygarlığı

  • Batı Anadolu’da (Ege Bölgesi) kuruldular. Başkentleri “Sardes” tir.
  • Parayı icat ettiler. Paranın kullanılmasıyla takas usulüne son verildi.
  • Mezopotamya’ya kadar uzanan, ticaret yolu olan “Kral Yolu” nu yaptılar, zenginleştiler.
Kral Yolu, Sard’dan başlayıp Mezopotamya’ya kadar uzanıyordu.

5.İyon Uygarlığı

  • Ege Denizi kıyılarında Efes, Milet, Foça gibi şehir devletleri halinde yaşadılar.
  • Deniz ticareti ile zenginleşmişlerdir.
  • Tiyatro ve kütüphaneler inşa etmişler, sanata önem vermişlerdir.
  • İyon uygarlığında özgür düşünce ortamı bulunmaktaydı ve bilime destek vermişlerdi. Bu dönemde yaşamış;
    • Hipokrat > Tıbbın
    • Heradot > Tarihin
    • Tales > Felsefenin
    • Pisagor > Matematiğin
    • Homeros > Edebiyatın kurucusu olarak kabul edilmiştir.

Bilimsel çalışmalar ancak özgür düşünce ortamının bulunduğu yerlerde yapılabilir ve gelişme imkanı bulur.


Faydalı olması dileğimle…
Sosyal Bilgiler Öğretmeni Necati YALÇIN
12.07.2022

5.sınıf sosyal bilgiler tarihe yolculuk özet uygarlıkları tanıyorum özet ilkçağ anadolu uygarlıkları mezopotamya uygarlıkları

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu