ATATÜRK’TEN MİLLETİMİZE ARMAĞAN
Mustafa Kemal Atatürk, ülkemizde cumhuriyetin ve demokrasinin kurucusudur. Atatürk hem siyasi hem askeri hayatında demokrasiyi benimsemiş ve ilkelerini her daim tüm girişimlerinde uygulamıştır. Kendisi daha lise yıllarında tarih ve siyasete ilgi duymuş, üniversite yıllarında vatanın kurtuluşu için çareler aramaya başlamıştı. Milli mücadele hazırlık döneminde örgütlenme çalışmalarıyla ve özellikle milli mücadele sonrasında Türk devrimleriyle tarihimize demokrasinin ve kültürünün yerleşmesini sağlamıştır.
ATATÜRK’ÜN DEMOKRASİMİZİN GELİŞMESİ İÇİN YAPTIĞI ÇALIŞMALAR
Aşağıdaki gelişmelerde Atatürk’ün demokrasinin ilkelerini benimsediğini görmekteyiz.
MİLLİ MÜCADELE ÖNCESİ
- İlk görev yeri olan Şam’da (Suriye) “Vatan ve Hürriyet Cemiyeti” ni kurmuş. Bu cemiyetle meşrutiyetin tekrar ilan edilmesi ve Osmanlı’nın dağılmasını engellemek için, çalışmalar yapmıştır. (özgürlük ve halk yönetimi)
“Ancak hür fikirlere sahip olan insanlar vatanlarına faydalı olabilirler ve onlardır ki vatanlarını kurtarıp muhafaza etme kudretine malik olurlar!”
Mustafa Kemal Atatürk
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE;
I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti yenilince İngiltere, Fransa, Yunanistan Anadolu topraklarının neredeyse tamamını işgal etti. Bunun üzerine M.Kemal Samsun’a çıkarak sırasıyla Amasya, Erzurum ve Sivas kongreleriyle milletin desteğini ve gücünü (ulusal egemenlik) almak ve Milli Mücadeleyi başlatmak için çalışmalarda bulundu.
- Amasya Genelgesi’nde Demokrasi İlkesi: “Milletin bağımsızlığını milletin azmi ve kararı kurtaracaktır.” kararı (ulusal egemenlik)
- Erzurum Kongresi’nde Demokrasi İlkesi: Milli iradeyi temsil edecek bir temsil heyeti kurulması. (ulusal egemenlik), “Milli kuvvetleri etkin, milli iradeyi hakim kılmak esastır.” kararı (ulusal egemenlik)
- Sivas Kongresi’nde Demokrasi İlkesi: Kongreye katılacak delegelerin seçim yoluyla belirlenmesi (katılım), Milli Mücadele konusunda halkın doğru bilgi almasını için “İrade-i Milliye” adlı gazetenin kurulması (ulusal egemenlik)
MİLLİ MÜCADELE SONRASINDA;
- 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) Açılması: Meclis açılarak seçimler yapılmış ve halkın yönetime katılması sağlanmıştır. (ulusal egemenlik)
- 1 Kasım 1922 Saltanatın Kaldırılması: Saltanatın kaldırılmasıyla ulusal egemenlik güçlenmiştir.
- 29 Ekim 1923 Cumhuriyet’in İlanı: Ulusal egemenlik yolunda atılmış en önemli adımdır.
- 17 Şubat 1926 Medeni Kanun Kabulü: Medeni Kanun kabulü ile toplumsal hayatta (evlenme, boşanma, miras gibi konularda) kadın-erkek eşitliği sağlanmıştır. (Eşitlik)
- Seçme ve Seçilme Hakkı: 1930 ve 1934 Türk kadınına da seçme ve seçilme hakkının verilmesi (Katılım) Türk kadını Atatürk sayesinde Dünya’nın birçok ülkesinden önce seçme ve seçilme hakkını elde etmiştir.
- Çok Partili Hayata Geçiş: Çok partili hayat demokrasinin bir gereğidir. Seçmenlerin istediği partiye oy vererek siyasi görüşünün temsil edilmesinin sağlanması ve hükümetin (iktidar partisinin) denetlenmesi gerekliydi. Cumhuriyetin ilk yıllarında tek parti, Cumhuriyet Halk Fırkası vardı. 1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ve 1930 Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulması çok partili hayata geçiş denemeleri idi ama başarısızlıkla sonuçlandı. Ülkemiz çok partili hayata Atatürk’ün vefatından sonra 1946 yılında Demokrat Parti’nin kurulması ile geçti. Çok partili hayata geçiş demokrasinin “çoğulculuk” ilkesi ile ilgilidir.
KAVRAM BİLGİSİ:
Milli Mücadele: Bağımsızlık amacıyla yapılan Türk Kurtuluş Savaşı
Delege: Üye, katılımcı
İstiklal: Bağımsızlık
Fırka: Siyasi parti
Faydalı olması dileğimle…
Sosyal Bilgiler Öğretmeni Necati YALÇIN
05.05.2021
