Doğal ve Beşeri Çevremizdeki Değişim (Konu Özeti)

Doğal ve Beşeri Çevremizdeki Değişim

Yaşadığımız dünya, sürekli bir değişim halindedir. Bu değişimler hem doğal süreçlerin bir sonucu olarak hem de insan faaliyetlerinin etkisiyle meydana gelir.

Doğal Çevre: Doğal varlıkların bir araya gelmesiyle oluşur. İnsan etkisi olmadan doğada bulunan, dağ, ova, vadi, göl gibi gezip görülebilecek yer şekilleridir. Örnekler: Yunt Dağı, Bozdağlar, Bakırçay, Gediz, Karagöl, Gölcük Gölü

Beşerî Çevre:​ Beşerî varlıkların bir araya gelmesiyle oluşur. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla doğayı değiştirerek oluşturduğu yol, köprü, bina, cami gibi yapılardır.  Örnekler: Efes Antik Kenti, Kemeraltı Çarşısı, Tarihi Asansör, Katip Çelebi Üniversitesi

Yerleşme

İnsanlar ilk yerleşim yerlerini, su ve gıda ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri yerlere kurulmuştur. Bugün de birçok yerleşim yeri akarsu, göl, deniz ve verimli tarım arazileri kenarındadır. Örneğin, İzmir şehri bu duruma örnektir.

Yerleşmeyi Etkileyen Faktörler

Doğal Faktörler: İklim, su kaynakları, yeryüzü şekilleri

Beşerî Faktörler: Ulaşım, tarım, ticaret, sanayi gibi…

Doğal ve Beşeri Çevremiz Neden Değişiyor?

• Nüfus Artışı
• Teknolojinin Gelişmesi
• İhtiyaçlarımızın artması ve Çeşitlenmesi
• Doğal Afetlerin Yaşanması
• Çevre Kirliliği
• Küresel Isınma

Doğal ve Beşeri Ortamda Yaptığımız Bazı Değişiklikler:

• Dinlenme, eğlenme amacıyla parklar yaptık
• Ulaşım ve ticaret için limanlar yaptık
• Enerji ve su ihtiyacı için barajlar yaptık
• Eğitim için okullar, üniversite kampüsleri yaptık
• Ulaşım için yollar, köprüler, tüneller yaptık
• Barınma ihtiyacımız için konutlar, siteler yaptık

Doğal ve beşerî çevremizde değişimler yaşanabilir. Bu değişimler olumlu ya da olumsuz sonuçlar doğurabilir. Örneğin, İzmir Alsancak Limanı ile ticaret artmış, şehir hızla gelişmiştir. Şehrin nüfusunun artmasıyla çevre kirliliği de artmış, körfezden kötü kokular yükselmiştir.

İZMİR’DE DOĞAL ve BEŞERİ ÇEVREDE DEĞİŞEN-DEĞİŞMEYEN UNSURLAR

Değişen Unsurlar	Değişmeyen Unsurlar
İzban, metro, tramvay hatları ile ulaşım sağlandı Orman yangınları ile orman varlığımız azaldı Körfezde kötü kokular meydana geldi Yeni üniversiteler açıldı 2020 depremi ile Bayraklı’ da can ve mal kayıpları yaşandı	Nüfusumuz sürekli arttı Karayolu ulaşımı gelişmedi, yetersiz kaldı Körfez kirliliği devam ediyor Denizyolu ulaşımı değişmedi. Tarihi yapı ve mekanlar korunuyor

İZMİR’DE DOĞAL ve BEŞERİ ÇEVREDE YAŞANAN DEĞİŞİMİN SEBEP ve SONUÇLARI:

Doğal Çevremizde Yaşanan Değişimin Sebepleri	Doğal Çevremizde Yaşanan Değişimin Sonuçları
Doğal Afetler (deprem, yangın), Çevre Kirliliği, Küresel Isınma, Nüfus Artışı	Orman yangınları orman varlığımızı azalttı. Nüfus artışı ve çevre kirliliği körfezimizin kirlenmesine neden oldu.

Beşeri Çevremizde Yaşanan Değişimin Sebepleri	Beşeri Çevremizde Yaşanan Değişimin Sonuçları
Nüfus artışı, İhtiyaçlarımızın Artması (ulaşım, eğitim, ticaret, barınma), Doğal Afetler (yangın)	1922 Yangını ile kent merkezi yandı. Yeni yollar, köprüler, binalar, üniversiteler, limanlar yapıldı.

Doğal ve beşerî çevre arasındaki etkileşim karmaşık ve sürekli değişen bir süreçtir. İnsanlar doğal çevreyi koruyarak ve sürdürülebilir yaşam biçimlerini benimseyerek bu etkileşimi olumlu yönde şekillendirebilir.

---

Faydalı olması dileğimle…
Sosyal Bilgiler Öğretmeni Necati YALÇIN
01.11.2025

doğal ve beşeri çevremizdeki değişim 5.sınıf sosyal bilgiler doğal çevre beşeri çevre nedir yerleşmeyi etkileyen faktörler doğal ve beşeri çevremiz neden değişiyor izmirde doğal ve beşeri çevredeki değişiklikler izmirde değişen doğal çevre izmirde değişen beşeri çevre neler