İslamiyet’in Doğuşu (Konu Özeti)

İSLAMİYET ÖNCESİ DÖNEM (Cahiliye Dönemi)

İslamiyet öncesi Arap yarımadasında siyasi birlik yoktu, Araplar kabileler halinde yaşıyorlardı. Putlara tapmak anlamına gelen putperestlik inancı vardı. Sınıflı (ayrışmış) bir toplum yapısı bulunuyordu. İnsanlar köle olarak kullanılıyor ve kız çocuklarına değer verilmiyordu.

HZ. MUHAMMED DÖNEMİ

Peygamberimiz 571 yılında Mekke’de doğdu. İslam peygamberi olmadan önce de kendisi sevilen, güvenilir, adaletli ve hoşgörülü bir insan olarak tanınmaktaydı. Güvenilir olmasından dolayı kendisine “El Emin” ya da “Muhammed-ül Emin” denilmekteydi.

Peygamberimize Hira Mağarasında Cebrail aracılığıyla ilk vahiy geldi ve İslam dini Peygamberi oldu. (620) Hz. Muhammed başta eşi Hz. Hatice ve yakın çevresi olmak üzere (Hz. Ebubekir, Hz. Ali, Hz. Zeyd) İslamiyet’i yaymaya başladı ama Mekkeli müşrikler İslamiyet’in yayılmasına engel oldu.

Hicret (622)

Mekkeli müşriklerin baskısı nedeniyle az sayıda Müslüman Mekke’den Medine’ye göç ettiler, bu olaya “Hicret” denilmektedir (622). Hicret ile İslam Devleti kurulmuş oldu.

Hicret (622) olayı aynı zamanda Müslümanların kullandığı Hicri Takvimin başlangıcı (0 yılı) kabul edilir.

Bedir, Uhud ve Hendek Savaşları

Mekkeli müşrikler İslamiyet’in giderek güçlenmesinden rahatsız oldular ve Medineli Müslümanlar ile Mekkeli müşrikler arasında sırasıyla aşağıdaki savaşlar yapıldı.

Savaş ve Tarihi	Açıklama
Bedir Savaşı – 624	İlk savaştır, Müslümanlar kazandı.
Uhud Savaşı – 625	Müslümanlar kaybetti.
Hendek Savaşı – 627	Savunma savaşıdır. Müslümanlar kazandı.

Bu savaşların ardından Mekkeliler, Müslümanların başarısı üzerine “Hudeybiye Barış Antlaşmasını (628)” imzalamak durumunda kaldı. Böylelikle Mekkeli müşrikler resmen Müslümanları tanımış oldu.

Mekke’nin Fethi (630)

Mekkelilerin Hudeybiye Barış Antlaşmasının şartlarını bozması üzerine Müslümanlar Mekke’yi fethetti ve İslamiyet Arap yarımadasına yayıldı (630).

Veda Hutbesi ve Peygamberimizin Vefatı (632)

Peygamberimiz son Kabe ziyaretinde Müslümanlara Veda Hutbesi ile seslenmiştir. Bu hutbede cahiliye dönemi uygulamalarının kaldırıldığını belirterek eşitliğe vurgu yapmıştır. Ardından kısa bir süre sonra vefat etmiştir (632).

DÖRT HALİFE DÖNEMİ (632-661)

1. Hz. Ebubekir Dönemi

İlk halifedir. Kur’an-ı Kerim kitap haline getirildi. İslamiyet Arap yarımadası dışına yayılmaya başladı.

2. Hz. Ömer Dönemi

Adaleti ile ön plana çıkan ve devlet teşkilatlanmasında yenilikler yapan bir halifedir. Divan teşkilatını kurmuştur. Hicri takvim kullanılmaya başlanmıştır. Suriye, Filistin, İran, Irak fethedilmiştir.

3. Hz. Osman Dönemi

Kur’an-ı Kerim çoğaltıldı ve önemli merkezlere gönderildi. İlk donanma kuruldu (deniz kuvveti) ve Kıbrıs alındı. Libya, Tunus, Horasan fethedildi İslamiyet geniş bir coğrafyaya yayıldı.

4. Hz. Ali Dönemi

Müslümanlar arasında ayrılıklar ve iç karışıklıklar yaşandı, fetihler durdu. Hz. Ali’nin ölümüyle dört halife dönemi sona erdi.

EMEVİ DEVLETİ DÖNEMİ (661-750)

Muaviye tarafından Şam (Suriye) merkezli olarak kurulmuştur. Emeviler Döneminde fetihler hızlanmış ve İspanya’dan Orta Asya’ya kadar geniş bir coğrafyaya hakim olunmuştur. İslam ordularının İspanya’yı fethetmesiyle İslamiyet Avrupa’da yayılmıştır. Bu dönemde İstanbul kuşatıldıysa da alınamadı.

Emeviler izlediği mevali-köle (Arap milliyetçiliği, Arap üstünlüğü) politikası ile Arap olmayanlara değer vermemiştir. Bu anlayış Türklerin Müslüman olmasını engellediği gibi devletin yıkılmasını hızlandırmıştır.

Emevilerde halifelik babadan oğula geçen bir saltanata dönüşmüştü.

ABBASİ DEVLETİ DÖNEMİ (750-1258)

Emevilerden sonra İslam Devletini Abbasiler yönetmiştir. Abbasiler Emeviler gibi Arap milliyetçisi değildi, çevresindeki toplumlara hoşgörü ile yaklaşmışlardı. Türkler bu dönemde İslamiyet ile tanışarak kitleler halinde Müslüman olmuştur.

Talas Savaşı (751)

Abbasi ile Çin arasında Orta Asya hakimiyeti için yapılan bu savaşta Türkler Abbasi Devletini desteklemiş ve savaşı onlar kazanmışlardır.

Bu savaş sonunda;

• Orta Asya Çin hakimiyetine girmekten kurtuldu.
• Türkler İslamiyet’i benimsemeye başladı.
• Türk-İslam tarihi başlamış oldu.

Talas Savaşı sonunda Türk-Abbasi ilişkileri ilerlemiş, Türkler askeri yeteneklerinden dolayı Abbasi ordusunda önemli görevler üstlenmiştir. Abbasiler Türklere özel “Samarra” adlı şehri kurmuş ve sınır güvenliklerini sağlamak için Türkeri “Avasım” adını verdiği Bizans sınırına yerleştirmiştir.

Abbasiler bilim, kültür ve sanata önem vermişlerdir. Döneminin en büyük bilimsel araştırma merkezi “Beytül Hikme” Bağdat’ta bu dönemde kurulmuştur.

---

Faydalı olması dileğimle…
Sosyal Bilgiler Öğretmeni Necati YALÇIN
03.12.2022

6.sınıf sosyal bilgiler İslamiyetin doğuşı özet islam tarihi özet bedir uhud hendek savaşları emeviler dönemi özet abbasiler dönemi özet talas savaşı önemi