Cumhuriyetimi Seviyorum (Konu Özeti)

CUMHURİYETİMİ SEVİYORUM

ANAYASA NEDİR?

Bir devletin temel niteliklerinin, yönetim biçiminin (rejim) belirtildiği yasama, yürütme ve yargı güçlerinin nasıl kullanılacağının açıklandığı, vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin yer aldığı tüm kanunların üzerinde yer alan en temel yasadır. Anayasalar kısa ve öz olur, diğer detaylar kanun ve yönetmeliklerle belirlenir.

Ülkemizde Kullanılmış Anayasalar:

• 1921 Anayasası
• 1924 Anayasası
• 1961 Anayasası
• 1982 Anayasası

1982 Anayasası günümüzde kullanılan anayasadır. 1982 yılında hazırlanmış ve günümüze kadar değişiklikler yapılan anayasamıza aşağıdaki bağlantıya tıklayarak inceleyebilirsiniz.

ANAYASAMIZIN İLK DÖRT MADDESİ

Madde 1:

Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Madde 2:

Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.

Madde 3:

Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı “İstiklal Marşı”dır. Başkenti Ankara’dır.

Madde 4:

Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 inci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.

Anayasamızın 2. maddesinde yer alan “demokratik devlet”, “laik devlet”, “sosyal devlet” ve “hukuk devleti” kavramlarını anlamaya çalışalım.

DEMOKRATİK DEVLET

Egemenliği (yönetme gücü) halka veren, demokrasinin temel ilkelerini devlet ve toplum hayatında benimseyen, uygulayan devlettir. Demokratik devlette herkes düzenli olarak yapılan seçimlere katılır, vatandaşlar gizli oy kullanır ve oylar eşittir.

LAİK DEVLET

Laik ya da laiklik en basit tanımıyla din ve devlet işlerinin birbirinden ayrı tutulmasıdır. Laik devlet din kurallarına göre değil, akıl ve bilim rehberliğinde hukuk kurallarına göre yönetilir. Laiklik düşüncesinde devletlerin değil, vatandaşların inançları vardır ve herkes istediği din ve inancı yaşama özgürlüğüne sahiptir. Bu anlamda laiklik vatandaşlara din ve vicdan özgürlüğü sağlamaktadır.

SOSYAL DEVLET

Vatandaşların sosyal ve ekonomik imkanlarını geliştirmek için hizmet eden devlettir. Devlet ekonomik, sosyal ve kültürel gelişim için (eğitim, sağlık güvenlik vb..) herkesi eşit kabul eder ve herkese hizmet götürmeyi amaçlar. Sosyal Devlet anlayışında devlet halkın refahı ve çıkarı için vardır ve hizmetler ucuz ya da ücretsizdir.

“Sosyal Devlet” ilkesi anayasamıza 1961 yılında girmiş ve 1982 anayasamızda da yer almaktadır.

YADES (Yaşlı Destek Programı) Projesi: Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı YADES projesi ile yaşlıların evde yaşamlarını devam ettirebilmeleri için günlük yaşam faaliyetlerine yardımcı olunması amacıyla sosyal, fiziksel, psikolojik destek hizmetleri verilmesi amaçlanmıştır.

HUKUK DEVLETİ

Devletin yetkili organları tarafından çıkarılan kurallara hukuk denir. Hukuk devletinde herkes kanunlara uymak zorundadır ve kanunlar karşısında herkes eşittir. Hukuk devletinde yasalar anayasaya uygun olmalıdır, vatandaşların canı, malı, temel hak ve hürriyetleri kanunlarla güvence altına alınmıştır. Haksızlığa uğrayan vatandaşlar çeşitli mahkemelere başvurarak hakkını arayabilir.

Yasaların anayasaya uygunluğunu “Anayasa Mahkemesi” denetler. Yürütmenin (hükümet) faaliyetlerini ise yargı kurumu olan “Danıştay” denetler. “Bağımsız Mahkemeler” (Yargıtay) ise vatandaşların birbirleriyle ya da devletle olan sorunların çözümünde görev alır.

NOT: Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi yüksek mahkemelerdir. Ayrıca mahkemeler “Türk Milleti” adına yargılama yapar.

---

Faydalı olması dileğimle…
Sosyal Bilgiler Öğretmeni Necati YALÇIN
15.05.2021